فضیلت و رنج
✔️پیدا به سخن گردد بیدار ز شیدا
🔸فضیلتهای بشر محصول رنجاند. رنجهایی که بر سر راهمان قرار میگیرند یا ما را میشکنند یا ظرفیت و تابآوری ما را برای شایستهبودن در مرحله بعد بالا میبرند. اینکه گفته میشود ثروت، موقعیت و قدرت باید فرایند طبیعی خودش را طی کند. فهم ناشی از طی فرآیند رنج ( لازمه تعالی)است که خیر و نیکی را در چشم ما زیبا میکند و به دفاع از آن وامیدارد. اینکه گفته میشود، رانت، میانبر، سکتاریسم و هزار چیز دیگر از این دست نباید به بهانه «سهولت در دستیابی» شیوه عمل و نقشهراهِ «ارتقا» باشند برای این است که در این صورت، آن فرآیند توام با رنج که ظرفیت و عمق را علیرغم مشقتش، ایجاد میکند، اتفاق نمیافتد.
🔸بنابراین فرد بدون اینکه در دالان رنج و تلاش، واکسینه و آبدیده شود، بالا و بالاتر میرود اما نه از جنس بالاتر رفتن کرمی که مشقت پیله را چشیده و پروانه شده، از جنس کرمی که با دخالت غیرطبیعی، از پیله بیرون آورده شده است و حالا به زور میخواهیم کرم چاق و چله و چندش آور در دلپذیری و پرّانی مثل پروانه باشد.
🔸اگر دیدید کسی بزرگ است، کسی مشهور است، کسی سرمایهای به هم زده یا قدرتی دارد و حالا (در اغلب اوقات ) رفتارش، کلامش، سلوک و سکون و سیالیتش همگی متناسب جایگاهی است که در آن قرار دارد ومغز وجودی او چون بادام، پر است، یقین کنید که اینموقعیت طبیعی و بر روال منطقیاش پیش رفته است. رنجی که قرار بوده، ظرفیت بسازد، تحمل شده و عمق و معنایی که باید با دشواری فراهم آید، فراهم شده است اما اگر آن چهره سرشناس، آن فرد متموّل، آن سیاستمدار قدرتمند، رفتاری غریزی و ناپخته و نامتناسب و صرفا چشمپرکن دارد یقین کنید که آن فرایند طبیعی، طی نشده، یا اگر شده ناقص و ناراست بوده و آن رنجهای ظرفیتساز، ایجاد و عاقبت، تحمل نشده است یا رنج تحمل شده آن رنجی نبوده که لازمه این راه است و نتیجه، همان چیز بیارزش و چندشآوری است که فقط بزرگ و بزک در ظاهر و کوچک وتهی در تاویل و معنا شده است. انسانهایی که به تعبیر مولانا «بوی مُشک» میدهند، محصول خونِدلاند. درک این معما کارِ اهل تاویلِ داناست نه اهل تنزیلِ غوغا:
بادام به از بید و سپیدار به بار است
هرچند فزون کرد سپیدار درازا
بیدار چو شیداست به دیدار ولیکن
پیدا به سخن گردد بیدار ز شیدا
ناصرخسرو
( سپیدار حجیم و بلند است اما درخت بادام است که بار دارد/ انسان عاقل و جاهل در چهره تفاوتی ندارند اما سخن و رفتارشان نشان میدهد چکارهاند)